Сінт. сувязь кампанентаў непрэдыкатыўных СлЗл: злучальная (паратаксічная) і падпарадкавальная (гіпатаксічная).

Сінтакс. сувязь – фармальнае выраж. адносінаў паміж сінтакс. адзінкамі або іх кампанентамі. Асн. віды сувязі адпавядаюць хар-ру адносінаў паміж сінтакс. адзінкамі. Гэта значыць, што сінтакс. адносіны можна падзяліць на грамат. раўнапраўныя (злучальная ці паратаксіс) і грамат. нераўнапр. (падпарадкавальная ці гіпатаксіс). Паратаксіс рэалізуецца пры аб’яднанні аднародных членаў сказа і прэдыкатыўных частак складаназлуч. сказаў. Гіпатаксіс у СлЗл і складаназал. сказах. Пры падпарадк. сродкамі сувязі з’яўл.: 1. □; 2. прыназ. і □ (ці толькі прыназ.); 3. словапарадак; 4. у сказе інтанацыя. Радкі зверху сцёрліся: зверху – ---- ----.

Тыпы сувязей і адносінаў паміж кампанентамі СлЗл.

Адрозненне паміж падпарадкав. і злучальн. сувязямі: ПАДПАРАДК – ЗЛУЧ.: 1. Хар-р сувязі кампанентаў: А.) → аднабаковая грамат. залежнасць, - абавязковая (знаходзіцца, размяшчацца) і неабавязковая;, - прадказальная (пэўнае слова прадказвае пэўны кампанент) і непрадказальная. Б.) → грамат. самастойнасць, - адкрытая (можа доўжыць пералічальны рад) і закрытая. 2. Сінтакс. адносіны: А.) → нераўнапраўныя (субардынацыйныя) – канкрэтызацыя ці хар-ка кампанентаў). Б.) → раўназначныя (аднапланавыя) – значэнне пералічэння ці супастаўлення. 3. Сінтакс. пазіцыя ў сказе: А.) Розныя, Б.) Адна сінт. пазіцыя. 4. Сродкі сувязі: А.) → грамат. формы (□, прыназ.); → інтанацыя.Б.) → інтанацыя; → злучнікі.

Паводле Бурака: Злучальныя (падпарадк.) СлЗл – рад кампанентаў, якія звязваюцца праз злучнікавую ці быззл. сувязь, выконваюць 1у сінтакс. функцыю ў сказе і з’яўл. адносна раўнапраўнымі. Тыпы сувязі ў іх: 1. З’яднанне – адкрытая сінтакс. сувязь, пры якой раўназначныя кампаненты аб’ядн. спалуч. злучнікамі або быззл. сувяззю (пр., добры і сціплы, добра ды мала). 2. Раз’яднанне – закрытая сінтакс. сувязь, пры якой раўнапр. кампаненты супаст. паміж сабою з дапамогай супаст. злучнікаў (добры але сціплы). 3. Пераз’яднанне – адкрытая сінтакс. сувязь, пры якой раўнапр. кампаненты чаргуюцца або ўзаемна выключ. праз размеркав. злучнікі (ні добры, ні сціплы).

12. Разнавіднасці падпарадкав. сувязі з СлЗл: дапасаванне (поўнае і ня-); склонавы паралелізм; кіраванне (бемпрыназ. і прыназ.; моцнае і слабае); прымыканне (уласане і іменнае).

Дапасаванне (сінтакс. адносіны пры ім – азначальныя) – такі від сувязі, калі залежнае слова прыпадабняецца да гал. па словазмяняльных катэгорыях (паўтарае формы ліку, роду, склону). Калі дапасав. ахоплівае усе названыя кат., дапасав – поўнае, калі не – няпоўнае.

Рака Дзвіна, Брат Алесь → 1. Для прыдаткаў склонавы паралелізм, 2. Няпоўнае дапасаванне, 3. Іменнае прымыканне ( класіфікацыі сувязі).

Гал слова пры дапасав.: наз.; зал – тыя ЧМ, якія маюць зменныя катэгорыі роду, ліку, і склону: прым., дзеепрым, займ, займ-прым, парадк. ліч. Пр., Наша светлае заўтра – прыслоўе субстантыв. Тваё самотнае бывай – дзеясл., субстантыв. наз. 1 стол – дапасав., 2,3,4 сталы – дапасав. Н.мн. м.р., 5,7,12 сталоў – Н.адз. кіраванее, далей дапасав.; вясло-вёслы, сястра-сёстры. 2,3,4 вяслы – кіраванне, н.р. – рэшткі парнага ліку; 2,3,4 сястры кіраванне Р.адз. Ж.р.

Кіраванне – від падпарадк. сувязі, калі гал слова вымагае склонавую або прыназ.-склонав. форму наз, ці займ., якая застаецца нязменная пры ўсіх зменах гал. кампанента.чытаю кнігу, гутару з ім (аб’ектныя). Пры кірав. гал слова – дзеяслоў, залежн. – наз з прыназ, займ, ліч. Два віды кірав.: 1. Моцнае: форма залежн. кампанента вызначаецца лексіка-грамат. уласцівасцямі гал слова. Пр., дзякаваць каму, за што? 2. Слабае – выбар зал. формы залежыць ад мэты паведамлення.

Прымыканне – від падпарадк. сувязі, калі гал. і зал. слова выяўл. не ў марфалаг. будове, а ў сінтаксічн. пазіцыі. Прымыкаюць перш за ўсё словы марфалаг. нязменныя: прыслоўі, дзеепрыслоўі, інфінітыў, і нязменныя прым. Граматычна залежнасць перадаецца з дапамогай інтанацыі і парадку слоў. Пр., бегла да брата – кірав. слабае. Бегла да знямогі (як?) – іменнае прымык. Ішоў пад дажджом (калі?) – іменнае пр. Ішоў пад парасонам – слабае кір.

Калі кіраванне – ёсць прадметнасць, адносіны абўектныя. Калі прымык. – адносіны акалічнасныя.